Địa phương “xé rào” quy hoạch?

     Thời gian qua, tình trạng các địa phương tiến hành quy hoạch khu dân cư ngay bên cạnh cụm công nghiệp, khu sản xuất tập trung lặng lẽ nhiều lên. Về lâu dài, việc vi phạm khoảng cách an toàn môi trường sẽ gây ra nhiều hệ lụy, đặc biệt là tạo nên những xung đột giữa người dân và doanh nghiệp về vấn đề ô nhiễm môi trường.

Không đảm bảo khoảng cách an toàn môi trường

     Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở TN&MT) Nguyễn Việt Cường cho biết: TCVN 4616:1987 quy hoạch mặt bằng tổng thể cụm công nghiệp (CCN), quy định “CCN thải ra khối lượng chất độc hại không lớn có tính chất không nghiêm trọng và có yêu cầu về khối lượng vận tải đường sắt được bố trí ở vùng ven nội thị, cách khu dân cư ít nhất 100 m”. Theo TCVN 4449:1987, các ngành nghề sản xuất phổ biến tại các CCN trên địa bàn tỉnh hiện nay đều phải đảm bảo khoảng cách ly vệ sinh tối thiểu là 50 m. Tuy nhiên, đa số các CCN trên địa bàn tỉnh hiện không đảm bảo khoảng cách an toàn về môi trường.

     Thống kê cho biết 34/44 CCN đang hoạt động có vị trí rất gần khu dân cư, thậm chí có dân cư sinh sống ổn định, xen lẫn trong CCN. Chỉ có 10 CCN có vị trí tương đối đảm bảo khoảng cách ly vệ sinh với khu dân cư xung quanh gồm: CCN Bùi Thị Xuân (TP Quy Nhơn), Gò Giữa, Cầu 16, Gò Cầy, Trường Định (huyện Tây Sơn); Gò Bằng (huyện Hoài Ân); Gò Bùi, Gò Cây Duối (huyện An Lão); Tà Súc (huyện Vĩnh Thạnh); Canh Vinh (huyện Vân Canh).

Trong khi những CCN xen lẫn khu dân cư đang có kế hoạch di dời thì chính quyền một số địa phương lại muốn quy hoạch khu dân cư ngay sát CCN. - Trong ảnh: CCN Nhơn Bình (TP Quy Nhơn) đã có chủ trương di dời để tránh ô nhiễm khu dân cư. Ảnh: LÊ CƯỜNG

     Đáng lưu ý là cả 44 CCN có tỷ lệ diện tích cây xanh chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định tại Thông tư số 31/2016/TT-BTNMT, cũng như không đảm bảo theo hồ sơ môi trường đã được duyệt (đối với các CCN đã có hồ sơ môi trường). Thông tư số 01/2021/TT-BXD ngày 19.5.2021 của Bộ Xây dựng quy định “Phải bố trí dải cây xanh cách ly quanh khu công nghiệp, kho tàng và CCN với chiều rộng ≥ 10 m” cũng chưa được tuân thủ. Bên cạnh đó, nhiều CCN chưa hoàn thiện hạ tầng, đặc biệt là hệ thống xử lý nước thải. Do đó, việc người dân sống chung với ô nhiễm là điều được dự báo trước.

     Đáng nói là bên cạnh một số CCN mang “yếu tố lịch sử”- hình thành từ một vài nhà xưởng trong khu dân cư, còn có những CCN được quy hoạch bài bản, nhưng sau đó lại “xé rào”. Đơn cử như khu vực bên cạnh Khu sản xuất tập trung Phước An, cách đây chưa lâu huyện Tuy Phước đã đưa ra đấu giá 8 lô đất giáp QL 19C. Hay như khu đất quanh tường rào CCN Cầu Nước Xanh (huyện Tây Sơn) đã có quy hoạch phân lô bán…

     Phó Giám đốc Sở TN&MT Hà Thị Thanh Hương cho hay: Qua kiểm tra, chúng tôi nhận thấy nhiều CCN xen kẽ khu dân cư, có nơi nhà dân lọt thỏm giữa các nhà xưởng sản xuất. Điều này xuất phát từ quá trình đô thị hóa, một số địa phương cố tình vi phạm vì cái lợi trước mắt là không cần đầu tư hạ tầng. Trong khi đó, người dân cũng thích ở gần nhà máy để kinh doanh nhà trọ hoặc mở các dịch vụ phục vụ công nhân.

 Trách nhiệm ở chính quyền địa phương

     Huyện Phù Cát là một trong những địa phương nhận thức rất rõ về hậu quả ô nhiễm môi trường tại các CCN, khi cách đây 3 năm, một DN dệt may trong CCN Cát Trinh xả thải gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến nhiều hộ dân xung quanh. Vì vậy, hiện nay DN hoạt động tại các CCN Cát Nhơn, Cát Trinh, Cát Hiệp trên địa bàn huyện chủ yếu sản xuất, gia công các mặt hàng ít gây ô nhiễm môi trường. Bên cạnh việc xem xét kêu gọi những DN ứng dụng công nghệ cao, trang thiết bị hiện đại, huyện cũng vận động các DN đầu tư đổi mới công nghệ để giảm thiểu phát sinh ô nhiễm.

     Chủ tịch UBND huyện Phù Cát Nguyễn Trung Kiên cho biết, sau quá trình xem xét, đánh giá, nhận thấy việc quy hoạch CCN Cát Khánh với ngành nghề chính là chế biến thủy hải sản có nguy cơ ô nhiễm cao, ảnh hưởng đến dân cư xung quanh, huyện đã đề xuất lãnh đạo tỉnh kiến nghị Bộ Công Thương đưa ra khỏi quy hoạch. Do yếu tố lịch sử, CCN Gò Mít xen lẫn với khu dân cư, hệ thống xử lý nước thải chưa được xây dựng nên huyện đã tạm dừng cấp mới cho DN đầu tư vào đây, chỉ khuyến khích những DN không gây ô nhiễm.

     Việc một số địa phương chưa tuân thủ nghiêm các quy định về đảm bảo khoảng cách, dễ dẫn đến tình trạng người dân khiếu kiện vì môi trường sống bị ô nhiễm. Nhận thấy những bất cập từ thực trạng khu dân cư xen lẫn với CCN, những năm qua tỉnh đã có chủ trương rà soát, có chế độ hỗ trợ tìm địa điểm cho DN khi di dời ra khỏi khu dân cư; di dời các CCN có các loại hình sản xuất gây ô nhiễm, nằm sát khu dân cư, khó có khả năng khắc phục, hoặc điều chỉnh quy hoạch mặt bằng, ngành nghề phù hợp.

     Bà Hà Thị Thanh Hương cho biết: “Sắp tới Sở TN&MT sẽ có văn bản đề nghị các địa phương rà soát lại quy hoạch dân cư quanh các CCN theo hướng tuyệt đối không quy hoạch mới các khu dân cư, công trình công cộng trong phạm vi an toàn vệ sinh môi trường của các CCN. Bên cạnh đó, đảm bảo thực hiện theo quy hoạch về không gian và ngành nghề khi bố trí các cơ sở thứ cấp vào các CCN. Yêu cầu chủ đầu tư CCN đảm bảo tỷ lệ diện tích cây xanh, thảm cỏ tại các CCN cũng như tại các cơ sở hoạt động trong CCN theo đúng quy định”.

Lê Cường/baobinhdinh.vn